Albert Folkerts - maart 2015
Amelisweerd is een naam die iedereen wel eens heeft gehoord, ook al is het alleen maar vanwege de protesten tegen de aanleg en de uitbreiding van de A27. Minder bekend is dat dit oude landgoed de toegangspoort is tot een ongerept gevarieerd cultuurlandschap met oeroude wortels die terug gaan tot in de tijd van de Romeinen.
Het nieuwe VVV kantoor van de Kromme Rijnstreek in Fort bij Vechten staat bol van informatie over deze relatief onbekende streek net ten oosten van de stad Utrecht. Behalve informatiepunt, voorzien van kaarten, boekjes en wandelgidsen, is er ook een bescheiden uitstalling waar je kunt kiezen uit heerlijke, duurzame streekproducten zoals jam, confiture en vruchtensappen, maar ook mindere gebruikelijke producten als bier, chips en advocaat. Alle producten komen uit de Kromme Rijnstreek, of uit het gebied van de Hollandse Waterlinie. Het kantoor is immers gevestigd in een loods van een oud fort!
Om met Fort bij Vechten te beginnen. Er wordt hard gewerkt om het Waterliniemuseum te realiseren. Medio 2015 opent dit museum met de expositie 200 jaar Nieuwe Hollandse Waterlinie. Uiteraard worden ook tal van evenementen georganiseerd rondom dit feit, maar het is nu nog te vroeg om daar iets over te schrijven. De toeristische Uitgids “Welkom in de Kromme Rijnstreek!” waarin allerlei toeristische mogelijkheden worden opgesomd is wel al verkrijgbaar.
Het gebied in dit verhaal ligt tussen de stad Utrecht, rivier de Lek en de Utrechtse 
Heuvelrug. Op een ‘steenworp’ afstand van elkaar ligt hier een mooie middeleeuwse binnenstad, een rivierenlandschap en een bosrijk gebied. Ideaal om met de fietsen en fietsknooppunten te verkennen. Door dit alles kronkelt de Kromme Rijn, die niet voor niets die naam draagt. Ideaal om met een (huur)kano te bevaren.
Het riviertje de Kromme Rijn loopt van Wijk bij Duurstede naar het Ledig Erf in het centrum van de stad Utrecht. De natuurontwikkeling langs het water heeft al heel wat moois opgeleverd. Planologen hebben het over de Ecologische Hoofdstructuur van Nederland, maar voor de liefhebber is het vooral prachtig beleefbare natuur.
Fruitbomen, en dan met name kersenboomgaarden sieren de oeroude oeverwallen sedert zeker de Romeinse tijd. In het voorjaar verandert de bloesem van appels-, peren-, kersen- en pruimenbomen de streek in een ware kleuren- en geurenpracht en in de herfst is het een drukte van belang wanneer er geoogst gaat worden. Ook de toerist kan hier vers fruit rechtstreeks bij de teler kopen.
In de kersentijd, in de maanden juni en juli, is het heerlijk toeven in de boomgaard, maar ook verder in het jaar als de appels en peren rijp zijn is een fietstocht in het najaarszonnetje een heerlijke ontspannende bezigheid. En het fruit zo van de boom smaakt zoveel beter dan uit de supermarkt!
De Utrechtse grachten zijn het hele jaar door trekpleister voor het winkelende publiek. Net buiten het winkelcentrum en kantoorkolos Hoog Catharijne begint de Middeleeuwen, voor wie er oog voor heeft. En anders is er wel een gids die u op al het fraais in de stad kan wijzen. De Oude Gracht sluit aan op het Ledig Erf, waar de Kromme Rijn in uit mondt. Aan de weg bij Rhijnauwen is een kanoverhuur te vinden om het water al peddelend verder te verkennen, maar ook de fiets is hier een geschikt vervoermiddel om het kleinschalige landschap te doorkuisen.
Van het oude Fectio, ooit langs de Limes gelegen, is een wachttoren gereconstrueerd. Het riviertje vormde ooit de grens van het immense Romeinse Rijk. Het was geen Gallisch dorpje dat de Romeinen stopte op hun opmars, maar de oude bewoners van Utrecht. Zou de plaatsnaam ‘Vechten’ daar iets mee te maken hebben?
De forten van de Nieuwe Hollandse Waterlinie zijn in ieder geval de reden waarom het hier zo groen is gebleven. Binnen de zogeheten verboden kringen mocht tot in de jaren zeventig niets gebouwd worden. De kanonnen van de Stelling van Utrecht moesten immers vrij schootsveld hebben. De stad breidde zich om die reden naar het westen uit en de oostkant bleef groen.
De Stelling van Utrecht omvat alleen al 16 forten, verder naar het zuiden en noorden zijn er nog veel te vinden maar ze zijn verborgen in het groen. Ze raakten hun verdedingsfunctie kwijt en in onze tijd hebben de oude forten nieuwe bestemmingen gekregen.
Fort Hoofddijk is omgetoverd tot een bloemenparadijs, in de vorm van de botanische tuin van de Universiteit van Utrecht. Behalve voor onderwijsdoelstellingen vormt de tuin met 8.500 soorten een belangrijke attractie waar iedere zomer genoten kan worden van de exotische pracht van tropische vlinders. Vanzelfsprekend kan er vrij worden rondgelopen in de unieke rotstuin waaronder het oude fort verscholen ligt, de tropische kassen en een aantal thematuinen. Het Fort bij Rijnauwen daarentegen is natuurgebied gebleven als onderdeel van de ecologische hoofdstructuur van ons land. Een rustgebied waar dassen en vossen het voor het zeggen hebben. Het Pannekoekenhuis iets verderop aan het riviertje is hier de trekpleister.
Kamperen in een fort kan ook, daarvoor moeten we naar Schalkwijk. Op Werk aan de Korte Uitweg kunnen de haringen in de grond worden geslagen. Op het moment wordt het sanitair door vrijwilligers aangepakt en het hele terrein wordt geëgaliseerd. Kamperen is in deze streek een kleinschalige bezigheid, een aantal boerencampings en een paar plekken waar je met de camper een nachtje kunt verblijven, dat is het wel. De grote campings vinden we op de Utrechtse Heuvelrug.
De Kromme Rijstreek richt zich vooral op de rustzoeker en het eco-toerisme. De landgoederen in de streek zijn gezichtsbepalend, ze ademen een voorname en rustgevende sfeer uit niet ver van het bruisende (studenten)leven in Utrecht. Tuinen en parken werden aangelegd in Engelse landschapsstijl waarin de oude buitenhuizen en kastelen zeer tot hun recht komen. Die laatste zijn vooral in het oostelijke deel van het gebied te vinden langs de Langbroekerwetering, ooit aangelegd als afwatering van de Utrechtse heuvelrug.
Langs de Lek is het landschap totaal anders. Hier een open rivierlandschap waar de landbouw sterk vertegenwoordigd is. Fietsend op de Lekdijk is aan de ene kant het groene gebied met dorpen als ’t Goy, Tull en ’t Waal en Schalkwijk waar historische lintbebouwing de cultuurhistorie vertegenwoordigd en aan de andere kant worden langzaam de contouren zichtbaar van het project ‘Ruimte voor de rivier’. De landbouw heeft daar plaats gemaakt voor oude kreken en rivierarmen die opnieuw zijn uitgegraven, rivierbossen en -duinen. Strandjes voor natuur en recreatie die mens en dier moeten aantrekken. In de wintermaanden strijken hier enorme aantallen watervogels neer. De regio kent veel inheemse broedvogels en een rijke plantengroei. De rivierarmen en oude fortgrachten zijn ook het thuis van een vliegend juweeltje, de ijsvogel. Ze hebben een prachtige locatie gekozen!
Er zijn VVV kantoren in de Kromme Rijnstreek, in Houten, Bunnik en Wijk bij Duurstede. Kijk voor de adressen op www.vvvkrommerijnstreek.nl/page/vvv-kromme-rijnstreek-contact. Dit voorjaar wordt er een VVV informatiepunt geopend bij Hajé restaurant Nieuwegein, dit is een toeristische poort naar de Hollandse Waterlinie/Kromme Rijnstreek.
Bij alle VVV’s ligt informatie over de streek, wandel- en fietsroutes en in het kersenseizoen het programma van het kersenfestival en andere kersiviteiten. Actuele informatie over de kersentijd en alles wat er te doen is is te vinden op www.dekrommerijnstreek.nl/kersen
Het Kersenmuseum
In het hart van de Kromme Rijnstreek, waar de kersenteelt een belangrijke rol speelt, vindt u op het fruitteeltbedrijf van Theo en Martine Vernooy Het Kersenmuseum.
In dit (interactieve) museum kan de bezoeker kennis maken met de rijke historie van de kersenteelt waarbij begrippen als traditie, trots, cultuur, mooie verhalen, nostalgie en saamhorigheid terug te vinden zijn. Hoewel we spreken van een eeuwenoude traditie, is deze met de kennis van toen en de technieken van nu, verder nieuw leven ingeblazen.
Tijdens het Kersenfestival op zaterdag 28 en zondag 29 juni is het Kersenmuseum ook geopend! Landwinkel en schenkerij de Kersenhut, Groenewoudseweg 18, 3945 BC Cothen. www.dekersenhut.nl
Gidsen: Uitgids Welkom in de Kromme Rijnstreek! en Fort!
Informatie over het Kromme Rijngebied is te vinden op
www.vvvkrommerijnstreek.nl
www.stellingvanutrecht.nl
www.forten.nl